Cyflawnwedd Sir Benfro
Mae Sir Benfro yn un o dri lleoliad ledled y DU sy’n rhoi’r ymagwedd Cyflawnwedd ar waith.
Trosolwg o’r prosiect
Ar hyn o bryd, mae dynoliaeth yn wynebu Yr Her Driphlyg - tair problem fawr sy’n gysylltiedig â’i gilydd: lleihau effaith newid hinsawdd, amddiffyn ac adfer natur, a diwallu anghenion ein poblogaeth fyd-eang. Mae WWF yn mynd i’r afael â’r heriau hyn drwy edrych ar y darlun mawr. Mae ymagwedd Cyflawnwedd yn ystyried bod natur wedi’i gysylltu ar draws y tir, afonydd, arfordiroedd, a moroedd. Mae hefyd yn deall bod y bobl sy’n byw ac yn gweithio yn yr ardaloedd hyn yn rhan hanfodol o’r ateb. Trwy gydnabod y cysylltiadau hyn, mae WWF yn dod o hyd i ffyrdd o helpu’r amgylchedd a chymunedau i ffynnu gyda’i gilydd.
Yn Sir Benfro, rydym eisoes yn dangos canlyniadau go iawn drwy gysylltu camau gweithredu dros natur, hinsawdd a phobl ar draws ecosystemau cyfan. Y nod yw dangos y gall gweithio ar raddfa fwy, gyda natur, ar raddfa gyd gysylltiedig arwain at newid parhaol a chadarnhaol i bawb.
Pam ydym ni’n gwneud hyn
Wedi’i lleoli yng ngorllewin Cymru, mae Sir Benfro yn enwog am ei thirweddau amrywiol, sy’n cynnwys traethau, arfordiroedd, a choedwigoedd hynafol. Mae’n gartref i unig Barc Cenedlaethol arfordirol y DU, sy’n cefnogi cyfoeth o fywyd y môr a llawer o rywogaethau a chynefinoedd prin eraill. Mae hyn yn ei gwneud yn gyrchfan boblogaidd i dwristiaid. Mae hefyd yn sir cynhyrchu bwyd sydd â rhai o'r amodau gorau yn y DU ar gyfer cynnyrch llaeth a thatws.
Fodd bynnag, fel llawer o rannau eraill o’r byd, mae ei hamgylchedd naturiol dan fygythiad oherwydd llygredd, colli cynefinoedd a newid hinsawdd. Ac mae'r economi a'r gymuned hefyd yn cael eu heffeithio gan y newidiadau hyn
Mae’n enghraifft o’r Her Driphlyg yn y byd go iawn. Mae cymaint o botensial i ddyfodol yr ardal. Gobeithiwn gyflymu’r gweithgareddau trwy weithio gyda chymunedau a sefydliadau lleol a dangos bod hi’n bosib i ddod o hyd i atebion ar gyfer natur, hinsawdd a phobl.
Effaith y prosiect
Dechreuasom y rhaglen yn Sir Benfro yn 2022.
Yn ystod y blynyddoedd cyntaf, daethom ag ystod eang o gymunedau a rhanddeiliaid ynghyd i edrych ar y prif anawsterau sy’n bodoli yn Sir Benfro. Ein nod yw cael ein cyfeirio gan anghenion yr ardal, a chwarae rhan gefnogol sy’n gallu cyflymu’r broses drawsnewid.
Fel rhan o’r gwaith hwn, rydym wedi cefnogi gwaith ymchwil, trefnu gweithdai, mynychu cyfarfodydd partneriaethau lleol ac ariannu prosiectau cymunedol.
Rydym hefyd wedi cyflawni gwaith dadansoddi a modelu systemau er mwyn sicrhau ein bod yn gweithio ar brosiectau a meysydd sy’n cael yr effaith fwyaf.
Mae manylion y gwaith a wnaed hyd yma isod...
-
© Jessica McQuadeMore Cysylltu cymunedau
Buom yn gweithio gyda sefydliad lleol i ddod o hyd i’r holl grwpiau a materion pwysig yn Sir Benfro a’u dadansoddi, er mwyn inni ddeall yr ardal yn well.
Rydym wedi ariannu nifer o grantiau natur bach trwy Bartneriaeth Natur Sir Benfro, mewn meysydd fel arolygon rhywogaethau, gwyddoniaeth dinasyddion a gwaith rheoli cynefinoedd lleol.
Rydym wedi gweithio mewn partneriaeth ag elusen PLANED yn helpu cymunedau i sefyll i fyny dros natur yn eu cymdogaethau yn Neyland, ar aber afon Cleddau.
Rydym yn gweithio mewn partneriaeth â Llenyddiaeth Cymru yn Nhyddewi, ar ei brosiect blaenllaw ‘Llên mewn Lle’, sy’n archwilio’r argyfwng hinsawdd a natur trwy lenyddiaeth.
Rydym yn cefnogi gwyddoniaeth dinasyddion sy’n profi ansawdd dŵr, a drefnwyd gan Brosiect Afon Cleddau.
Rydym wedi cyflawni gwaith maes ac addysg am brosiect Câr y Môr, er mwyn hybu a dysgu am foroedd, bioamrywiaeth, a gweithredu yn erbyn newid hinsawdd, gan gynnwys rhoi cyflwyniadau ac ymweld ag ysgolion a grwpiau cymunedol lleol, a mwy. Hefyd, rydym wedi cefnogi uned addysg symudol o Iwerddon i ddod a dangos i bobl ifanc sut mae ffermio gwymon yn cynnig dyfodol cadarnhaol i swyddi.
Rydym wedi cefnogi gŵyl wymon gyntaf Cymru er mwyn helpu i ymgysylltu â phobl ac i ddathlu hanes a dyfodol gwymon.
Rydym yn datblygu ffilm ynghylch ymgysylltu cymunedol a chanfyddiadau o ffermio morol yn Sir Benfro.
Rydym wedi sefydlu partneriaeth gydag Urdd Gobaith Cymru, sefydliad ieuenctid mwyaf Cymru, i gynnig cyrsiau Cynaliadwyedd a Natur am ddim i bobl ifanc yn ei Ganolfan Breswyl ym Mhentre Ifan, Sir Benfro. Hon yw’r ganolfan amgylcheddol a llesiant gyntaf o’i math yng Nghymru.
-
© Wild Wonders of Europe / Juan Carlos Munoz / WWFMore Gwneud penderfyniadau gwell dros yr Her Driphlyg
Cynaliasom waith ymchwil a gweithdy lleol er mwyn deall sut all llywodraethiant Sir Benfro helpu i fynd i’r afael â’r her driphlyg.
Rydym yn gweithio i gefnogi’r sefydliadau hyn i fynd i’r afael â’r anawsterau, i adeiladu partneriaethau er mwyn cefnogi trawsnewid, ac i feithrin gallu a newid canfyddiadau fel bod risgiau natur a hinsawdd yn cael eu hystyried yn allweddol i’r broses o wneud penderfyniadau. Rydym yn canolbwyntio ar gryfhau system fwyd Sir Benfro, a’i galluogi i addasu i risgiau newid hinsawdd.
Cynaliasom waith ymchwil a gweithdy er mwyn deall sut mae llywodraethiant Sir Benfro yn mynd i’r afael â heriau allweddol. Bellach, rydym yn helpu sefydliadau i fynd i’r afael â’r anawsterau hyn, yn ffurfio partneriaethau dros newid, ac yn newid canfyddiadau er mwyn rhoi blaenoriaeth i risgiau natur a hinsawdd wrth wneud penderfyniadau.
-
© Paul Rogers / WWF UKMore Gyrru buddsoddiad
Rydym yn gweithio gyda chwmnïau, dyngarwyr a’r sector cyhoeddus er mwyn ceisio’u hannog i ariannu’r gwaith o gefnogi prosiectau sy’n adfer natur ac sy’n mynd i’r afael â newid hinsawdd yn yr ardal. Rydym wedi llwyddo i ariannu prosiectau a swyddi yn niwydiant gwymon Sir Benfro, ac wedi defnyddio cyllid i ariannu prosiectau adfer natur bach a gwaith ymchwil.
Rydym wedi mapio’r cadwyni cyflenwi yn yr ardal er mwyn helpu i ddeall ble caiff cynnyrch Sir Benfro eu defnyddio. Mae gan gwmnïau rhan i’w chwarae yn helpu ffermwyr i gael pris teg ac yn cefnogi dulliau sy’n ystyrlon o natur.
Rydym yn ariannu gwaith ymchwil i bennu’r camau gweithredu sydd eu hangen i wella ansawdd dŵr afon Cleddau. Gall busnesau defnyddio’r canfyddiadau hyn i ddeall effaith eu cadwyni cyflenwi, a deall lle gellir gwneud gwelliannau.
Hoffem gefnogi modelau cyfunol ac arloesol o ariannu trawsnewid yn Sir Benfro, felly cynaliasom weithdai gyda sefydliadau lleol er mwyn deall yr anghenion, a’r angen sydd am fodelau incwm gwahanol ar gyfer adfer natur a ffermio.
Gweler manylion pellach yn yr adran ‘Gweithio gyda’r gymuned ffermio i ddeall a chefnogi llwybr at elw a chynaliadwyedd’.
-
© Gareth Turnbull / Percolated Photography / WWF-UKMore Gweithio gyda’r gymuned ffermio
Bu WWF yn gweithio gyda banc Natwest i ariannu gwaith ymchwil a chynnal sgyrsiau gyda ffermwyr er mwyn deall heriau’r broses o drawsnewid i ddefnyddio dulliau ffermio mwy atgynhyrchiol, yn enwedig yn y sector llaeth.
Cynaliasom weithdy gyda ffermwyr, cynrychiolwyr a busnesau, ac rydym bellach yn cynnal trafodaethau gyda chydweithrediadau a chynrychiolwyr ffermwyr ynghylch y camau nesaf i Sir Benfro. Rydym yn gobeithio datblygu pecyn cyllid a chymorth i fynd i’r afael â’r anawsterau a nodwyd.
Rydym yn ariannu treialon ar ffermydd er mwyn edrych ar effaith bio-gyfnerthwyr gwymon ar gnydau. Hefyd, rydym yn edrych ar ariannu asesiadau cyfalaf naturiol ffermydd Cyngor Sir Penfro er mwyn helpu i archwilio’r ffordd orau i ffermydd wrthsefyll newid hinsawdd a bod yn ystyrlon o natur.
-
© Matt Horwood / WWF-UKMore Datgloi grym gwymon
Ariannwyd nifer o gyfweliadau a gweithdy gennym er mwyn datblygu ein syniadau ar gyfer y gefnogaeth sydd ei hangen ar y sector dyframaeth yn Sir Benfro. Lluniwyd adroddiad i lywio ein hymagwedd ar sail y gwaith hwn.
Rydym wedi gweithio’n agos â phrosiect Câr y Môr i sicrhau trwyddedau morol ar gyfer safleoedd treialu ac i roi gwybod i wleidyddion am werth ffermio morol i Gymru. Gobeithiwn wella’r broses hon a buddsoddi yn y gwaith o ddatblygu’r diwydiant hwn.
Rydym hefyd wedi ariannu PEBL i fonitro effeithiau amgylcheddol ffermydd gwymon Câr y Môr.
Diolch i chwaraewyr y Loteri Genedlaethol, mae WWF-UK wedi derbyn bron £1 miliwn dros dair blynedd gan Gronfa Gymunedol y Loteri Genedlaethol, ariannwr cymunedol mwyaf y DU. Bydd yr arian yn caniatáu i WWF Cymru weithio gyda’i phartneriaid sef Câr y Môr, Sefydliad Gwyddor Forol yr Alban a PEBL i rannu stori ffermio gwymon yn Sir Benfro.
Rydym yn ariannu treialon ar ffermydd llaeth yn Sir Benfro ac yn gweithio’n agos â’r treialon sy’n mynd rhagddynt yn Norfolk. Bydd hyn hefyd yn ein helpu i ddeall a ellir defnyddio gwymon fel bio-gydnerthwr ar raddfa fawr er mwyn lleihau effeithiau ar yr amgylchedd - ar iechyd y tir a’r afonydd - a chreu economi gylchol ac atgynhyrchiol leol yn Sir Benfro.
-
© Nick David Tour-It 360 / istockMore Adfywio afon Cleddau
Mae WWF wedi gweithio i gasglu tystiolaeth er mwyn deall y problemau sy’n effeithio ar afon Cleddau, yr aber, a dyfrffordd Aberdaugleddau. Fel rhan o’r gwaith hwn, bu’n rhan o grŵp rhanddeiliaid a chynghori technegol Bwrdd Rheoli Maetholion Gorllewin Cymru; yn ariannu’r gwaith o fapio defnydd tir yn yr ardal; comisiynu Fforwm Arfordir Sir Benfro a Phrosiect Morwellt i archwilio ansawdd dŵr yr aber a effeithir gan yr hyn sy’n digwydd ar y tir, ac sy’n effeithio ar yr ecosystemau morol fel wystrys, morwellt a morfa heli; ariannu darn mawr o waith ymchwil ar y math a nifer o weithgareddau ffermio sy’n digwydd ar hyd aber Cleddau er mwyn helpu i gwrdd â’r safonau ansawdd dŵr.
Rydym yn cyd-ariannu asesiad cyfalaf naturiol o ffermydd Cyngor Sir Penfro ar hyd afon Cleddau.
Rydym yn gweithio gyda sefydliadau lleol i ddatblygu ymagwedd dalgylch ac i helpu i lunio cynllun er mwyn iddynt fod yn barod i dderbyn buddsoddiad, ac yn ceisio cyllid ar gyfer cyflawni rhaglen ar raddfa fawr.
/
Mae Cyflawnwedd Sir Benfro yn rhaglen 5-blwyddyn lle byddwn yn parhau i ymgysylltu â chymunedau a rhanddeiliaid lleol.
Os hoffech dderbyn mwy o wybodaeth am y prosiect hwn, neu os gennych unrhyw adborth, rhowch wybod inni drwy gysylltu â cymru@wwf.org.uk.